Dnia 1 czerwca 2023 r. w Połczynie-Zdroju odbyło się coroczne Walne Zebranie Stowarzyszenia Gmin Uzdrowiskowych RP. Tym razem gminę Lądek-Zdrój reprezentowała  Alicja Piwowar – Zastępca Burmistrza Lądka-Zdroju (przyp. red.), a jednym z głównych punktów obrad było sprawozdanie z działalności SGU RP za rok ubiegły oraz dyskusja nad bieżącą sytuacją gmin uzdrowiskowych.

Podczas spotkania uzgodnione zostało wspólne stanowisko burmistrzów, wójtów i prezydentów miast i gmin uzdrowiskowych. Stanowisko zostanie przedłożone Prezesowi Rady Ministrów, Ministrowi Zdrowia, Ministrowi Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministrowi Sportu i Turystyki oraz Parlamentarzystom.

Włodarze gmin uzdrowiskowych zwrócili uwagę na fakt, że pomimo wielu zapowiedzi i podejmowanych prób systemowej regulacji prawnej,  przez lata nie udało się wprowadzić żadnych rozwiązań legislacyjnych, które ułatwiłyby funkcjonowanie gmin uzdrowiskowych, zlikwidowałyby niepotrzebne bariery prawne ograniczające rozwój gmin i uzdrowisk, czy też ułatwiły funkcjonowanie przedsiębiorcom i mieszkańcom gmin. Nie wprowadzono też żadnych rozwiązań prawnych które pozwalałyby zrekompensować społecznościom lokalnym ograniczenia w aktywności gospodarczej na obszarach uzdrowiskowych. Wręcz przeciwnie, wciąż nakłada się na gminy uzdrowiskowe nowe obowiązki i wprowadza się nowe ograniczenia, które hamują aktywność gospodarczą mieszkańców oraz gmin, na terenie których funkcjonują liczne obszary chronione.

Gminy,  na obszarze których ustanowiono liczne formy ochrony przyrody i obszary chronione,  nie uzyskują żadnej rekompensaty z tytułu:

1. ograniczeń w rozwoju gminy, które wprowadzane są na obszarach chronionych (brak rekompensat, brak subwencji ekologicznej),
2. stosowania zaniżonych stawek podatku od nieruchomości od działalności gospodarczej obiektów leczniczych (sanatoria płacą zaledwie 20% stawki od działalności gospodarczej),
3. wykorzystywania wód leczniczych dla celów innych niż balneologiczne rozlewnie (symboliczna opłata eksploatacyjna),
4. wykorzystywania wód zwykłych dla celów rozlewniczych (brak jakiejkolwiek opłaty),
5. monofunkcyjnego rozwoju spowodowanego wprowadzeniem różnych obszarów ochronnych na terenie uzdrowiska,
6. nakładania na gminy nowych obowiązków,
7. zaniżonych płac w sektorze turystyczno-leczniczym, które uzależnione są wyłącznie od nakładów Państwa na lecznictwo uzdrowiskowe i ściśle z nim powiązane. Stosowane od wielu lat niskie stawki osobodnia nie pozwalają na podwyższanie płac pracowników obsługi, ale też standardu obiektów i wprowadzania nowoczesnych technologii medycznych do uzdrowisk.

Przedstawiciele gmin uzdrowiskowych po raz kolejny podkreślili, że uzdrowiska są bardzo wrażliwe na kryzysy ekonomiczne, spadki koniunktury gospodarczej, niejasną i niestabilną politykę zdrowotną czy społeczną oraz pojawiające się okresy pandemiczne.

Na kondycję ekonomiczną gmin uzdrowiskowych wpływa też ogólna sytuacja związana z polityką Państwa w odniesieniu do samorządów. Gminy uzdrowiskowe w ostatnim okresie czasu coraz częściej odnotowują:

1. nakładanie na gminy nowych zadań i obowiązków bez zapewnienia ich finansowania,
2. wprowadzanie różnego rodzaju ulg i zwolnień podatkowych kosztem budżetów samorządowych,
3. gwałtowny spadek dochodów własnych,
4. wyższe wydatki związane z podwyżką cen energii i paliw,
5. wyższe wydatki związane z inflacją,
6. niewystarczającą subwencję ogólną,
7. drastycznie niską subwencję oświatową i zupełnie niewydolny system finansowania oświaty,
8. nieracjonalny wzrost wydatków (dotacji) na szkoły niepubliczne, w tym małe szkoły przekazane do prowadzenia osobom prywatnym i stowarzyszeniom,
9. brak mechanizmu rekompensującego ubytek dochodów podatkowych gminy w momencie wprowadzania zmiany rozwiązań prawnych  powodujących obniżenie podatków (PIT, zwolnienia podatkowe),
10. nikły udział w dochodach CIT,
11. uzależnianie polityki gmin od Rządu poprzez system centralnego przyznawania środków na inwestycje i doraźne oraz w małej skali stosowane wsparcie na wydatki bieżące.

Sytuacja ta budzi uzasadniony niepokój środowiska samorządowego gmin uzdrowiskowych, bowiem w krótkim czasie doprowadzić to może  do zapaści finansów gminnych. W systemie organizacji finansów gmin uzdrowiskowych, konieczne są natychmiastowe działania zarówno doraźne jak i systemowe, które zmienią sytuację tej kategorii gmin.

Nie może być tak, że w wielu gminach uzdrowiskowych skumulowały się wszystkie formy ochrony przyrody, które wraz z systemem ochrony obszarów uzdrowiskowych i ochrony wód leczniczych stają się uciążliwością,  zamiast być atutem takich gmin.  Nie może tak być, że ludność pracująca w uzdrowiskach musi wykonywać pracę za najniższe wynagrodzenie, bo Państwo zabezpiecza ulgi podatkowe dla finansowanych przez siebie zakładów lecznictwa uzdrowiskowego, a równocześnie to samo Państwo wprowadza reżim publiczno-prawny w uzdrowisku i ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej przez ludność miejscową, nie przewidując  równocześnie  żadnych rekompensat z tytułu utraty dochodów. System finansów gmin uzdrowiskowych musi uwzględniać specyfikę tej kategorii gmin, a ograniczenia w rozwoju muszą być rekompensowane.

Włodarze gmin uzdrowiskowych wyrażają ogromne zaniepokojenie brakiem jakiegokolwiek postępu w pracach nad zmianami prawa uzdrowiskowego, którego kształt i przyjęte rozwiązania  powodują ogromny  problem w  funkcjonowaniu gmin uzdrowiskowych  i ich  mieszkańców.

Nieprecyzyjne przepisy, kolizja norm prawnych, niedookreślony reżim publiczno-prawny, opresyjne przepisy powodują, że gminy mają problemy niemalże z każdą inwestycją i muszą przechodzić przez niepotrzebną gehennę uciążliwych  postępowań administracyjnych.

Uczestnicy spotkania wnoszą o jak najszybsze podjęcie prac nad zmianą ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym,  uzdrowiskach i obszarach uzdrowiskowych oraz o gminach uzdrowiskowych,  jak też nad zmianą przepisów:  prawo geologiczne i górnicze, prawo wodne, ustawa o podatkach i opłatach lokalnych  w zakresie odnoszącym się do uzdrowisk.

Źródło: SGU RP